Wprowadzenie
Blog prowadzę już trzy lata. Większą część jego treści wypełniają moje doświadczenia w pracy z żywicą epoksydową. Dlatego postanowiłam podsumować wszystkie informacje na temat żywicy. Chciałabym w tym obszernym wpisie zawrzeć podstawę, niezbędne informacje, o których trzeba wiedzieć zaczynając pracę z żywicą. Mogą się powtórzyć niektóre informacje z wcześniejszych artykułów. Najważniejsze, że będzie wszystko w jednym miejscu, uporządkowane, nie trzeba będzie wracać i wyszukiwać artykułów o jakimś etapie pracy. Czyli to, co opisałam we wcześniejszych artykułach, to, co pominęłam przez brak czasu lub nieuwagę. Doświadczenia, które robiłam własnoręcznie, ale też podstawowe informacje, o których zawsze należy pamiętać przy pracy z żywicą.
Informacje podstawowe
Żywica epoksydowa to jedno lub dwuskładnikowy produkt syntetyczny, który w wyniku reakcji sieciowania (ogólnie – proces tworzenia dodatkowej sieci cząsteczek) tworzy twardą, trwałą formę. Żywicę używa się do tworzenia posadzek, zalewania elementów elektrycznych, ale też przedmiotów codziennego użytku (blaty do stolików, podstawki, popielniczki, wazony), małych lub większych dzieł sztuki (obrazy, figurki). Żywice różnią się lepkością, czasem wiązania, osiągnięciem całkowitego utwardzenia. Tutaj powinniśmy zasięgnąć opinii u danego producenta lub chociaż przeczytać uważnie skład chemiczny i zalecenia producenta. Nie będę tutaj radzić, którą i jaką żywicę powinniście zastosować do swojego projektu. Każdy z Was powinien sam ocenić, czego potrzebuje i jaka żywica spełni Wasze wymagania. Niektórzy używają żywicy, która utwardza się w świetle UV (od kilku sekund do dwóch minut). Nie jest to moja ulubiona żywica i nie będę tutaj opisywać doświadczeń w tym zakresie.
Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia
Bardzo ważne jest dbanie o własne zdrowie i bezpieczeństwo podczas pracy z żywicą. Dlatego kolejny raz przypominam: pracujemy w maseczce i rękawiczkach na każdym etapie pracy z żywicą. Przy rozrabianiu a tym bardziej przy szlifowaniu. Nie powinniśmy wdychać oparów chemicznych dla własnego dobra. Gdy żywica całkowicie wyschnie, wtedy nie jest niebezpieczna. Jest odporna na ciepło do około 80 stopni Celsjusza. Mimo wszystko nie powinniśmy używać gotowych produktów z żywicy do serwowania jedzenia. Niektórzy producenci żywic zapewniają o bezpieczeństwie swoich produktów i posiadają różne certyfikaty pozwalające stosować utwardzoną żywicę do żywności, jednak moim zdaniem nie powinniśmy eksperymentować z własnym zdrowiem.
Przygotowanie żywicy
Do mieszania żywicy wykorzystujemy plastikowe patyczki, plastikowe kubeczki. Jeśli chcemy chociaż trochę ograniczyć plastik w swoim otoczeniu radzę użyć drewniane patyczki i silikonowe lub papierowe kubeczki. Drewniane patyczki możemy użyć wielokrotnie tak jak silikonowe kubeczki. Uważnie czytamy zalecenia producenta i dokładnie stosujemy się do nich. Jeśli będzie niedokładne odmierzenie składników żywicy lub niedokładne wymieszanie, wtedy możemy zakłócić proces wiązania składników chemicznych. Efektem może być częściowy lub całkowity brak utwardzenia. Producenci zalecają przelanie gotowej mieszanki do czystego pojemnika. Są również producenci, którzy zalecają mieszanie tylko w jedną stronę a nie zalecają przelewania do czystego pojemnika. Dlatego jeszcze raz powtarzam, czytamy uważnie zalecenia producenta. W niektórych żywicach, po wymieszaniu składników tworzą się bąble powietrza. Wtedy można ogrzać mieszankę, bardzo delikatnie palnikiem gazowym lub suszarką z ciepłym powietrzem. Po wylaniu do formy możemy dodatkowo użyć wykałaczek do całkowitego usunięcia bąbli. Jednym z warunków bezproblemowej pracy jest przygotowanie wszelkich dodatków, które chcemy zatopić w żywicy przed jej wymieszaniem. Utwardzanie mieszanki trwa od 24 do 48 godzin a całkowite utwardzenie następuje po upływie 72 godzin. Wtedy możemy przystąpić do szlifowania o ile jest to niezbędne. Ważną informacją jest jak grubą warstwę możemy wylewać z danej żywicy. Producenci z reguły podają informację jak grubą mieszankę można wylewać. Jeśli takiej informacji nie znajdziemy, to maksymalna grubość wynosi 2 centymetry. Jeśli potrzebujemy większą wysokość wylewki to robimy to warstwowo. Przykładowo, potrzebujemy figurkę, która ma wymiary 6 x 6 centymetrów, po wylaniu pierwszej dwucentymetrowej warstwy czekamy na wyschnięcie żywicy. Następnie wylewamy drugą warstwę dwucentymetrową i po kolejnym wyschnięciu wylewamy trzecią warstwę. Jest to pewna trudność, jeśli kolor żywicy jest nietypowy, mogą pojawić się różne odcienie w tych warstwach. Warto wtedy poszukać żywicy u producenta, który zapewnia, że grubsza warstwa jest możliwa. Następnym tematem są pigmenty do żywic. Są pigmenty w proszku, w płynie w pastach są także tusze, które dają ciekawe efekty. Najprościej jest kupić pigmenty u producenta żywicy.
Suszone rośliny i inne dodatki do zatapiania
Suszone kwiaty i liście są wdzięcznym tematem prac z żywicy. Przy suszonych kwiatach jest jeden warunek, muszą być absolutnie suche. Jeśli nie będą dobrze wysuszone wtedy zaczną w gotowym produkcie oddawać wilgoć. Tworzą się wtedy białe plamy przy kwiatach i nie wygląda to estetycznie. Jest też jeden problem, o którym trzeba pamiętać. Żywica lubi zmieniać kolor kwiatów. Niektóre liście także tracą kolor w żywicy. Warto zawsze zrobić próbę na małym kawałku kwiatka. Dobrze się zatapiają wszystkie przyprawy, na przykład anyż gwiaździsty. Pięknie wyglądają suche szyszki w towarzystwie mchu, mam tu na myśli oczywiście chrobotka. Nie radzę używać farbowanego chrobotka, kolor użyty do zabarwienia może rozpuścić się w żywicy i nie będzie to dobrze wyglądało. Każdego rodzaju brokat i drobny i gruby dobrze łączy się z żywicą, kamienie lub muszelki również. Bardzo dobrze zatapia się metalowe elementy, tworzą w żywicy bardzo trwałą konstrukcję. Kawałki drewna łączą się z żywicą bardzo dobrze. Łącząc żywicę z drewnianymi elementami należy pamiętać o wcześniejszym wysuszeniu drewna i zaimpregnowaniu. Suche drewno pochłania więcej żywicy. Gdy pokryjemy je pierwszą cienką warstwą żywicy możemy być pewni, że nie zużyjemy jej więcej niż zakładaliśmy. Najłatwiej łączy się elementy z wysuszonej żywicy ze świeżą warstwą. Należy pamiętać o pokryciu powierzchni przedmiotu świeżą żywicą i dotyczy to wszystkich zatapianych elementów. Żywicą możemy też pokrywać fotografie i oprawić w ramki. Możemy zatapiać wydruki na folii. Innym tematem jest pokrywanie gotowych obrazów akrylowych. Przykładowo obrazy malowane metodą pouringu można pokryć cienką warstwą żywicy. Mamy wtedy błyszczącą powierzchnię na całym obrazie. Możemy pokrywać część obrazu żywicą i pozostałą część zostawić. Daje to bardzo ciekawy efekt wyróżniający te elementy obrazu, które chcielibyśmy wyeksponować. Koniecznie trzeba pamiętać o dobrym wypoziomowaniu obrazu. Żywica lubi spływać poza dany obszar, gdy tylko znajdzie kawałek pochyłości.
Formy do żywicy i tworzenie własnych form
Większą część twórczości artystycznej stanowią wszelkie ozdoby – wisiorki, broszki, kolczyki. Wykonuje się je korzystając z gotowych form. Formy do żywicy są wykonane z silikonu. Są dobrym rozwiązaniem, pozwalają na przygotowanie półproduktu w miarę szybko i możemy powtórzyć ten sam kształt kilkukrotnie. Żadna forma nie jest na tyle trwała, aby wytrzymać nieskończenie dużo wylewek. Formy mogą się odkształcać, brzegi mogą przywierać do żywicy. Takie formy trzeba po prostu wyrzucić. A jak dbać o formy do żywicy? Po wyjęciu suchej żywicy z formy trzeba ją przetrzeć mokrą ściereczką, możemy użyć odrobinę płynu do mycia naczyń i wysuszyć. Możemy też użyć alkoholu izopropylowego do dokładnego wyczyszczenia formy z resztek żywicy. Niektórzy używają specjalnych rozdzielaczy, aby bez problemów wyjąć zaschniętą żywicę z formy. Możemy także zrobić formę własnoręcznie. Silikon formierski jest szeroko dostępny w różnych sklepach. W odpowiedniej wielkości pudełku lub w kartonie wyłożonym folią wylewamy pierwszą część silikonu, wkładamy nasz przedmiot uważając, aby nie dotykał brzegów i uzupełniamy silikon do pełna. Po utwardzeniu, co trwa około 24 godzin, czasem mniej, możemy pomału wyjąć nasz przedmiot i formę mamy gotową. Przy bardzo skomplikowanej figurce możemy zrobić formę w dwóch częściach. Zalać połowę, poczekać jak silikon stężeje, następnie zalać drugą połowę figurki. Warto posmarować brzegi suchej pierwszej części wazeliną lub płynnym woskiem. Silikon nie połączy się z pierwszą formą. Wtedy będzie można łatwo wylewać żywicę do dwóch części formy, mocno połączyć gumką lub taśmą i po utwardzeniu wyjąć gotową figurkę.
Kształtowanie żywicy
Żywica po utwardzeniu jest mało plastyczna, nadaje się tylko na gotowe produkty. Ale można także żywicę kształtować według własnego uznania. Jedynie trzeba wyczuć moment, gdy żywica jest lekko ścięta, ale jeszcze całkowicie nie zastygła. Sprawdzić trzeba po 6 godzinach jak wiążą się składniki żywicy, jeśli są jeszcze lepiące się na wierzchu, trzeba poczekać kilka godzin. Żywica powinna być na wierzchu całkiem zespolona natomiast w środku jeszcze powinna być elastyczna. Taką żywicę wkładamy do miski, kubka, lub szerokiego wazonu, zabezpieczamy folią i czekamy do całkowitego utwardzenia. Należy jednak sprawdzać, czy nie wysuwa się z naszego naczynia do formowania. Możemy przycisnąć jakimś ciężkim przedmiotem owiniętym w folię, aby się nie wysuwała z pojemnika. Żywica lubi żyć własnym życiem.
Szlifowanie i polerowanie
Gdy już mamy swój przedmiot wyjęty z formy sprawdzamy, czy brzegi są gładkie, czy powierzchnia jest lśniąca. Jeśli nie to trzeba przystąpić do szlifowania. Szlifujemy drobnym papierem wodnym o gradacji od 1000 do 4000 do uzyskania odpowiedniej gładkości. Jeśli chcemy uzyskać inny kształt a mamy na przykład kwadratowy kawałek to niestety trzeba użyć szlifierki. Wtedy zaczynamy od zwykłego papieru ściernego o niskiej gradacji na przykład 120. Kolejno przechodzić przez wszystkie gradacje, nie omijać żadnej. Papier wodny można wdrożyć od gradacji 300. Jest to żmudny proces i uciążliwy a szlifierka może skrócić naszą pracę. Gdy już uzyskamy odpowiedni kształt i gładkość powinniśmy zacząć polerowanie. Do polerowania trzeba używać dedykowanych przez producenta żywicy środków. Dobrze zdają egzamin pasty do polerowania lakieru samochodowego. Polerujemy nakładając na suchą żywicę pastę, chwilę czekamy i następnie polerujemy. Możemy użyć filcu, ściereczki z mikrofibry lub drobnej miękkiej gąbki. Jeśli nie zadowoli nas pierwsze polerowanie trzeba zrobić to drugi i trzeci raz aż do uzyskania odpowiedniego efektu.
Uwagi końcowe
Zachęcam do pracy z żywicą. To doskonały sposób na zrobienie własnych ozdób lub chociażby pojemnika na drobiazgi. Są to niepowtarzalne, piękne przedmioty, które rozjaśniają nasze wnętrza.
Spisałam chyba wszystkie informacje o żywicy. Jeśli coś pominęłam to proszę pytajcie, komentujcie. Komentarze są mile widziane. Chętnie odpowiem na każde pytania i uwagi.
